ผลกระทบของการใช้สมาร์ตโฟนต่อสุขภาพจิตของ
Gen Z : บทเรียนจากต่างประเทศ 

Publish Date: 26/02/2025 

Gen Z ถือเป็นกลุ่มที่เติบโตมามาพร้อมกับการพัฒนาของเทคโนโลยี ผลสำรวจในไตรมาส 3 ของปี 2567 พบว่า Gen Z ร้อยละ 99.1 มีและใช้มือถือสมาร์ตโฟน และร้อยละ 99.0 มีการใช้งานอินเทอร์เน็ตสูงกว่าทุกกลุ่มอายุ ทำให้ Gen Z มีแนวโน้มได้รับผลกระทบทางลบจากโซเชียลมีเดียมากกว่ากลุ่มวัยอื่น โดยการศึกษาของ Jonathan Haidt จาก NYU ในปี 2024 พบว่า การใช้สมาร์ทโฟนและอินเทอร์เน็ต ส่งผลต่อ Gen Z ใน 4 ด้าน คือ 1) การกีดกันการสร้างสังคมในชีวิตจริง 2) การกีดกันช่วงเวลานอนทั้งปริมาณและคุณภาพ 3) การทำให้เสียสมาธิ และ 4) การทำให้เสพติดโซเชียลมีเดีย ซึ่งประเทศต่าง ๆ ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญกับปัญหาสุขภาพจิตจากการใช้โซเชียลมีเดียของ Gen Z จึงออกมาตรการในการจัดการ อาทิ 1) การจำกัดอายุ เช่น ประเทศออสเตรเลียผ่านร่างกฎหมาย The Online Safety Amendment (Social Media Minimum Age) Bill 2024 โดยกำหนดอายุขั้นต่ำในการใช้สื่อสังคมออนไลน์ไว้ที่ 16 ปี 2) การควบคุมเนื้อหา เช่น ประเทศอังกฤษมีกฎหมาย The Online Safety Act 2023 ที่กำหนดให้แพลตฟอร์มต่าง ๆ ต้องดำเนินการป้องกันและจัดการกับเนื้อหาที่เป็นอันตราย 3) การจำกัดระยะเวลาใช้งาน เช่น ประเทศจีนออกแนวปฏิบัติกำหนดให้เด็กและเยาวชนอายุต่ำกว่า 16 ปี สามารถใช้อินเทอร์เน็ตได้ไม่เกิน 1 ชั่วโมง ขณะที่เด็กอายุ 16 – 18 ปี ใช้ได้ไม่เกิน 2 ชั่วโมงต่อวัน และ 4) การเพิ่มความปลอดภัยบนแพลตฟอร์มออนไลน์ เช่น รัฐแคลิฟอร์เนีย ประเทศสหรัฐอเมริกามีร่างกฎหมาย California Age - Appropriate Design Code Act  (CAADCA) ที่มีเป้าหมายเพื่อปกป้องความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัยของเด็กและเยาวชนที่ใช้งานแพลตฟอร์มออนไลน์

สำหรับประเทศไทยอาจนำแนวทางกรณีของต่างประเทศมาปรับใช้ได้ตามบริบท ทั้งนี้ครอบครัวและสถานศึกษาต้องเข้ามามีบทบาทในการป้องกัน และควบคุมเพื่อลดผลเสียของการใช้มือถือ และอินเทอร์เน็ตของกลุ่มเด็กและเยาวชนร่วมกันด้วย อาทิ เป็นต้นแบบที่ดีในการใช้โซเชียลมีเดียอย่างเหมาะสม และกำหนดกฎเกณฑ์พร้อมอธิบายเหตุผลในการจำกัดการใช้ ขณะที่สถานศึกษาควรมีบทบาทสร้างความตระหนักรู้ให้กับนักเรียนในการใช้โซเชียลมีเดียอย่างปลอดภัยและมีความรับผิดชอบ โดยเฉพาะด้านจริยธรรมในการใช้โซเชียลมีเดียในการเคารพสิทธิของผู้อื่น รวมไปถึงการใช้โซเชียลมีเดียที่สร้างสรรค์